Probiotyki to wsparcie dla tak zwanych pożytecznych bakterii, które naturalnie występują w jelitach. Im więcej tych dobrych bakterii bytuje w naszym organizmie, tym większa panuje w nim równowaga. Czym właściwie są te dobre szczepy bakterii?

Wiele z bakterii znajdujących się w naszych jelitach, uważa się za pożyteczne – ich funkcje obejmują przekształcanie błonnika w krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, syntezę niektórych witamin i wspieranie układu odpornościowego. Poza bakteriami w organizmie są także bakterie probiotyczne występujące w produktach żywnościowych zawierające pojedyncze lub mieszane hodowle żywych drobnoustrojów. Aby probiotyki mogły aktywnie działać w organizmie, potrzebne im są prebiotyki. Czym się różnią prebiotyki od probiotyków i czym właściwie są?

Co to jest probiotyk?

Probiotyki to żywe, pożyteczne dla naszego organizmu bakterie i drożdże, które współdziałają z całym układem trawiennym. W organizmie są zarówno dobre bakterie, jak i te złe – probiotyki zaliczają się do tych pierwszych. Najbardziej znane probiotyki to bakterie kwasu mlekowego.

Pamiętajmy, że bakterie fermentacji mlekowej zaliczają się do żywności funkcjonalnej.

Definicja probiotyków opracowana w 2002 r. przez FAO/WHO brzmi: „Żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach dają gospodarzowi korzyść zdrowotną”. Zasadniczo więc probiotyki to mikroorganizmy, które wspierają organizm, kiedy spożywa się je w odpowiednich ilościach.

Probiotyk z greckiego „pro bios” oznacza „dla życia”. Po raz pierwszy tego terminu użyli w 1965 r. Lilly i Stillwell, określając probiotyki jako substancje wytwarzane przez mikroorganizmy, które współpracują z organizmem człowieka i zwierzęcia w konteście wzrostu.

Rodzaje i ranking probiotyków

Wiele rodzajów bakterii jest klasyfikowanych jako probiotyki. Jednak dobroczynne właściwości bakterii kwasu mlekowego są cechą indywidualną wybranych szczepów, a samo zakwalifikowanie ich jako probiotyki jest poprzedzone wnikliwą analizą ich mikrobiologicznych i biochemicznych właściwości. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w 2002 r. opracowała przewodnik do oceny probiotyków stosowanych w żywności. Dokument ten określa kryteria, jakie muszą być spełnione, aby szczep bakteryjny został uznany za probiotyczny i mógł być stosowany w produkcji żywności.

Probiotyk może mieć w swym składzie pojedyncze szczepy bakterii kwasu mlekowego (Lactobacillus spp., Streptococcus spp.), szczepy drożdży (Saccharomyces spp.), kultury pleśni (Aspergillus spp.) lub też bakterie kwasu mlekowego łącznie z wyselekcjonowanymi szczepami drożdżowymi.

Wyróżniamy dwie główne grupy probiotyczne:

1. Lactobacillus – najczęściej występujący probiotyk. To ten, który znajdziesz w jogurcie i innych produktach fermentowanych. Jego szczepy wspomagają organizm przy biegunce infekcyjnej.
2. Bifidobacterium – występuje w niektórych produktach mlecznych. Może być wsparciem przy niektórych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.

Szczepy bakterii Lactobacillus spp. i Bifidobacterium spp. mają status GRAS, co oznacza, że są powszechnie uznane za bezpieczne dla ludzi. Probiotykami są również drożdże Saccharomyces boulardii.

Probiotyk a prebiotyk

Coraz chętniej sięgamy po żywność funkcjonalną, którą otrzymuje się poprzez wzbogacenie tradycyjnych wyrobów spożywczych w biologicznie aktywne substancje i żywe mikroorganizmy, a takie zadanie spełniają probiotyki i prebiotyki.

Żywność probiotyczna zawiera żywe kultury bakterii, z tym, że probiotyki dostarczają bakterie organizmowi, a prebiotyki wspomagają działanie pożytecznej bakterii.

Działanie probiotyku może być wzmocnione, jeśli podamy go wraz z prebiotykiem, który jest rodzajem błonnika będącym źródłem pożywienia dla bakterii żyjących w okrężnicy. Prebiotyk nie podlega strawieniu w przewodzie pokarmowym, pobudza w sposób selektywny wzrost lub aktywność określonych szczepów jelitowych.

Do najbardziej znanych związków o charakterze prebiotyków należą: inulina, oligofruktoza, fruktooligosacharydy, pochodne galaktozy i pochodne β-glukanów. Produkt spożywczy, w skład którego wchodzi zarówno probiotyk, jak i prebiotyk nosi nazwę synbiotyku.

Najpopularniejsze probiotyki i ich działanie

Przykładowo probiotyk Lactobacillus plantarum 299v  to bardzo popularne bakterie, które po raz pierwszy zostały wyizolowane z ludzkiej śliny. Przeprowadzają one proces fermentacji mlekowej w. szczep L.plantarum wykorzystywany jest między innymi do procesu powstawania kiszonek.

Jednym z najbardziej przebadanych szczepów probiotycznych na świecie jest probiotyk Lactobacillus rhamnosus GG ATCC 53103 (GG), gdzie „GG” oznacza nazwiska badaczy, którzy wyizolowali ten gatunek bakterii w 1983 r., mianowicie Gorbach i Goldin. Probiotyk LGG może pochwalić się ponad 8000 badaniami o najwyższej wiarygodności z randomizacją oraz kontrolą placebo.

Kiedy sięgnąć po probiotyki?

Probiotyki możesz znaleźć w gotowych suplementach. Pomagają między innymi w transporcie pokarmu przez jelita, wpływając na nerwy kontrolujące ruch jelit. Badawcze wciąż sprawdzają, które z bakterii probiotycznych najlepiej współpracują z jelitami.Probiotyki mogą wywierać pozytywny wpływ na:

• zaparcia,
• biegunki wywołane przez wirusy, bakterie lub pasożyty,
• biegunki spowodowane antybiotykami.

Wybierając zdrowy styl życia, powinniśmy zwracać uwagę na to, co jemy. Wysoka zawartość witamin i składników mineralnych w przetworach mlecznych zachęca do tego, aby sięgać po nie częściej. I słusznie! Aby mieć pewność, że dostarczamy organizmowi najwyższej jakości szczepy dobrych bakterii możemy zdecydować się na probiotyki w postaci kapsułek, tabletek czy proszków. Jeżeli nie jesteśmy pewni, co będzie dla nas najlepsze, należy skonsultować się z dietetykiem.

Probiotyki są potrzebne – to nie ulega wątpliwości. Dbanie o jelita i przyjazne bakterie, które znajdują się wewnątrz Twojego organizmu, może być jedną z najważniejszych rzeczy, które możesz zrobić dla swojego zdrowia.

Źródła:

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23886977
• https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=1172
• http://phie.pl/pdf/phe-2014/phe-2014-3-541.pdf
• http://www.phie.pl/pdf/phe-2014/phe-2014-3-529.pdf
• https://www.webmd.com/digestive-disorders/what-are-probiotics#1
• https://www.healthline.com/nutrition/best-probiotic-supplement#section1
• https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S003139391170511X
• https://testosterone.pl/wiedza/lactobacillus-plantarum-kompan-w-walce-z-ibs-i-nie-tylko/
• https://testosterone.pl/wiedza/lactobacillus-rhamnosus-gg-zastosowania/
• https://technologzywnosciradzi.pl/probiotyki/

Badania:

• Probiotyki – historia i mechanizmy działania